Aslında bakacak olursanız, dünyanın birçok ülkesinde böyle bir fatura düzenlenmesi söz konusu değil. Ancak ülkemizde KDV’nin ortaya çıkmasıyla birlikte bizim de hayatımıza girdi. Kur farkı faturaları önemlidir ve titizlikle düzenlenmeleri gerekir. Kur Farkı Faturası nedir, kur farkı faturası nasıl kesilir, kur farkı faturası neye göre kesilir gibi konunun en başından en sonuna kadar yazımızda ele alacağız.
Kur Farkı Faturası Nedir?
Tanımıza dilerseniz bir örnek ile başlayalım. Siz bir ürün satıyorsunuz; ama bunu Türk Lirası cinsinden değil, döviz ile satıyorsunuz. Satışı yaptığınızda da döviz bedeli üzerinden de fatura kesiyorsunuz. Tahsilatı da yine döviz üzerinden yaptınız. Alışverişinizi tamamladınız görünüyor değil mi? Peki ya muhasebe bilimine göre tamamlandı mı?
Hayır tamamlanmadı.
Neden?
Döviz faturanızı düzenlediğiniz tarihteki kurun Türk Lirası karşılığı ve tahsilat zamanında döviz kurunun Türk Lirası karşılığı farklı olacaktır. Döviz olarak işlem kapanmış görünebilir; ancak bu fark sebebiyle Türk Lirası olarak alışveriş henüz kapanmamıştır.
İşte burada çıkan boşluğa biz “kur farkı diyoruz”.
Tekrar döviz üzerinden düzenlediğiniz faturaya dönelim. KDV beyanı için ne yapmanız gerekiyor? Faturayı kestiğiniz döviz bedelinin Türk Lirası karşılığı bedelinden KDV matrahını hesaplıyor ve KDV’nizi beyan etmeniz gerekiyor.
Problem burada ortaya çıkıyor. Kur Farkı Faturası’nın yetkililer tarafından bulunması da bu noktada meydana geliyor.
Siz KDV matrahınızı o zamanki kur üzerinden hesapladınız ve KDV’nizi beyan ettiniz; ancak henüz paranızı almadan bunu yaptınız. Halbuki paranızı aldığınız zaman ile faturayı kestiğiniz dönem arasında kur farkı olmuş olma olasılığı yüksektir.
Bu sebeple de ya aleyhinize ya da lehinize bir sonuç ortaya çıkıyor. Vergi Daireleri de bu ortaya çıkan fark için de eğer sizin lehinize bir durum söz konusu ise sizden; eğer sizin aleyhinize bir durum ise de kendisi Kur Farkı Faturası keser.
Kur Farkı Faturası’nın kesilmesi için ortadaki malın ya da hizmetin dövize endeksli olması şartı aranır. Alıcı ve satıcı arasındaki alışveriş sonucunda da böyle bir durum söz konusu vardır. Kimin lehine bir durum söz konusu ise Kur Farkı Faturası’nı o taraf kesmelidir; çünkü ek gelir elde eden o taraftır.
Kur Farkı Faturası Nasıl Düzenlenir?
Her bir fatura nasıl düzenleniyorsa aynı işlemler ve uygulamalar Kur Farkı Faturaları için de geçerli; ancak diğer faturalara göre durum biraz daha karışık olabiliyor. Kur Farkı Faturası düzenlenirken her şey çok kolay olmuyor. Birden çok fatura ve birden çok ödeme yöntemi tek bir cari hesapta olduğu zaman bu konuda profesyonellik şart oluyor.
Unutulmamalıdır ki, Kur Farkı Faturaları Türk Lirası cinsinden hazırlanmalıdır.
İyi bir Microsoft Excel bilgisi ve deneyimi işinizi bu hesaplamalarda görürken; artık günümüzde sizlerin hayatlarını kolaylaştıran üstün programlar var. Bu programlar sayesinde Kur Farkı Faturası düzenleme işkence olmaktan çıkmış vaziyette.
Kur Farkı Faturası Kesilmezse Ne Olur?
Kanunlarda açıkça belirtilmiştir. Kur Farkı Faturası kesilmesi şarttır. Eğer kesilmezse yine kanunlara göre belirli oranlarda cezai yaptırımlar söz konusudur.
Peki Dövizli İşlemleriniz Kayıtlarda Nasıl Görünmeli?
Kabul edilen uygulama dövizli işlemlerin hem döviz hem de Türk Lirası cinsinden gösterilmesidir. Her ayın sonunda da bu kayıt altına alınan dövizler Türk Lirasına çevrilir ve eski-yeni Türk Lirası değeri arasındaki farkı bulunur ve bu farklar muhasebeleştirilir. Biz bu işleme kur değerleme diyoruz.
Hangi kur bilgisine göre bu işlemleri yapmanız gerektiğini hemen belirtelim? Merkez Bankası kur bilgilerine göre bu süreci yönetmeniz gerekiyor.
Kur Farkı Faturası Düzenleme Zorunlu mu?
Kısaca cevaplayalım evet zorunludur.
30 Haziran 2007 tarihinde yayınlanan Resmi Gazete’de belirttiği gibi, döviz cinsinden bir işletme bir hizmet ya da mal sattıysa ve faturanın düzenlendiği tarih ve KDV’nin beyan edildiği tarih arasında işletmenin lehine kur farkı var ise Kur Farkı Faturası düzenlenmesi zorunludur.
Kur Farkı Faturalarının sadece düzeltme faturaları olduğunu da unutmamak gerekir. Muhasebe biliminde her bir işlemin kapatılması ve açık kalmaması gerekmektedir. Döviz cinsinden kesilen faturaların daha sonra Türk Lirası cinsine dönüştürülürken çıkan kur farkındaki aralığın kapanması için böyle bir uygulama çıkarılmıştır.
Kur Farkı Hesaplamalarının Değerleme ile Karıştırılmamalıdır
Hem Kur Farkı Hesaplamalarının hem de Değerleme uygulamasının birbirleriyle karıştırılmalarının sebebi, ikisinin de fonksiyonlarının ayrı ama açıklamaları ve pratikte birbirlerine çok benzemesindendir. Bir çok işletmenin de bu iki uygulamayı karıştırdıkları da görülmektedir.
Değerleme Nedir, tanımına bakalım.
Bir malın muhasebeye kaydı alınırken bir değer verilir; ancak malın bu değeri mali tablolar üzerinden vergisi hesaplanırken aynı kalmış mıdır?
Vergi Usul Kanunu da Değerleme uygulamasının tanımı yapmış. “Bir iktisadi kıymetin belli bir tarihte sahip olduğu değeri takdir ve tespit etmektir.”
Vergi hesaplanırken neden bir malın değeri aynı kalmaz, enflasyon, döviz kurları gibi nedenleri söyleyebiliriz.
Bazı firmalar dönem sonunda mallarına Değerleme yapmaktan ziyade Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasının döviz kurlarından Türk Lirası karşılığı hesap ediyorlar. Bu değerleme tutarlarını ise Kur Farkı Faturası düzenliyorlar. Özetle, ödenmemiş faturalarının hesaplarını Kur Farkı Faturalarına dahil ediyorlar.
Kısaca değerleme geçici vergi matrahının doğru hesaplanması, kur farkı faturaları da kur tebliğince kesiliyor. Döviz üzerinden işlem yapan işletmelerin de Kur Farkı Faturası düzenleme zorunluluğunun olduğunu bir kez daha belirtelim.
